Ήπια γραμμική ημιορεινή διαδρομή (μέγιστο υψόμετρο 510 περίπου μέτρα), κυρίως στο όρος Μό- βρη, που προτείνεται για όλες τις εποχές του χρόνου, βεβαίως με την επιφύλαξη των καιρικών φαι- νομένων και την ύπαρξη κατάλληλου εξοπλισμού. Η διαδρομή ξεκινά από την ιστορική Μονή Φι- λοκαλίου (17ος αιώνας) κοντά στο χωριό Πέτα, σε ένα περιβάλλον που προσφέρει εξαιρετική θέα προς τα πεδινά μέρη της Δυμαίας χώρας και της Στοφυλιάς.

Στη συνέχεια η διαδρομή, μέσω των χωριών Πέτα, Ματαράγκα και Αγίου Κωνσταντίνου, κατευθύ- νεται προς την ιστορική μονή του Αγίου Νικολάου Σπάτων που, εκτός από τοπόσημο για την πε- ριοχή, αποτελεί πόλο έλξης πολλών προσκυνητών, κυρίως κατά τις ημέρες που γιορτάζει (τρεις φορές τον χρόνο: 6 Δεκεμβρίου ημέρα μνήμης του Αγίου, 10 Μαΐου ημέρα της μετακομιδής του ιερού λείψανου του Αγίου καθώς και κατά την εορτή της Πεντηκοστής).

Μετά την Ι.Μ. Αγίου Νικολάου των Σπάτων η διαδρομή συνεχίζει δυτικά προς το Σαντομέρι το ο- ποίο βρίσκεται στα ριζά του εντυπωσιακού όρους Σκόλλις. Αφού περάσουμε το υψηλότερο σημείο της διαδρομής (λίγο μετά την Μονή) η θέα προς το όρος Σκόλλις και την αντίστοιχη κοιλάδα είναι εντυπωσιακή. Μετά την επίσκεψη στο Σαντομέρι (όπου τα ερείπια του κάστρου του είναι δύσκολα προσβάσιμα και σε μεγάλο υψόμετρο) κατευθυνόμαστε βόρεια και μετά από λίγο στρίβουμε δυτι- κά προς την ιστορική και ιδιαίτερα όμορφη Ι.Μ. Αγίας Μαρίνης Μαρίτσης στις παρυφές του ό- ρους Μόβρη. Η διαδρομή ολοκληρώνεται με επίσκεψη στο ονομαστό κάστρο της Άρλας, το Γυ- φτόκαστρο ή Αιγυπτιόκαστρο.

Ως κύρια διαδρομή προτείνεται η διαδρομή: Ι.Μ. Αγίου Νικολάου – Ι.Μ. Αγίας Μαρίνας Μαρίτσης.

Παρατήρηση: Ο κάθε περιηγητής που επιλέγει να πραγματοποιήσει αυτή την διαδρομή έχει την αποκλειστική ευθύνη για την ασφάλειά του και την διατήρηση του απαραίτητου προσανατολισμού για την ολοκλήρωσή της. Οι οδηγίες είναι ενδεικτικές.

Η Μόβρη είναι το χαμηλό βουνό, που δεσπόζει σε ολόκληρη τη Δύμη (δυτική Αχαΐα) και απλώνε- ται με τις προεκτάσεις του στην ορεινή Δύμη. Η Μόβρη στο σύνολό της θεωρείται από τους ειδι- κούς πρόβουνος του Ερύμανθου Το όνομα πρέπει να είναι Βυζαντινό, "Μαύρο όρος", και σχετίζε- ται με τα Μαύρα Βουνά του Αράξου. Μεγαλύτερο υψόμετρο Μόβρης 818 μέτρα. Οι Φράγκοι το όνομα Μαύρη με τη Γαλλική προφορά το είπαν και το έγγραφαν Μόβρη. Η ονομασία ίσως έχει σχέση με τα πολλά δάση από πεύκα, που την σκέπαζαν μέχρι το 1953 και έδιναν βαθύ πράσινο χρώμα. Η μεγάλη καταστροφή στα δάση της πεύκης της Μόβρης ήταν η πυρκαγιά του 1953, που έκαψε χιλιάδες στρέμματα. Είχαν προηγηθεί πάντως μικρότερες πυρκαγιές από την Γερμανική κατοχή. Εκεί στις νότιες πλευρές της Μόβρης έγιναν στην αρχαία εποχή πολλές συγκρούσεις και μάχες μεταξύ Αχαιών και Ηλείων, Αχαιών και Σπαρτιατών κλπ. Και όμως η Μόβρη ήταν κατά δια- στήματα και τόπος φιλικής επικοινωνίας Αχαιών και Ηλείων, όπως φαίνεται από επιγραφές που βρέθηκαν στο Ναό της Δήμητρος πλησίον του σημερινού Πετροχωρίου.

Το ανάγλυφο του όρους Μόβρη προσφέρει πολύ γραφικές διαδρομές για περπάτημα και άσκη- ση. Ακολουθώντας κάποιος αυτά τα μονοπάτια ξεφεύγει από τη καθημερινότητα και χάνεται στο καταπράσινο τοπίο. Για να ανακαλύψουμε τις φυσικές ομορφιές που υπάρχουν πρέπει να ανη- φορίσουμε το δρόμο που οδηγεί προς την ιερά Μονή Φιλοκαλίου. Το μοναστήρι της "Παναγίας Φιλοκαλιώτισας" που βρίσκεται 2 χιλιόμετρα ανατολικά του χωριού Πέτας σε υψόμετρο 500μ.. Ο ναός είναι αφιερωμένος στο γενέθλιο της Θεοτόκου που εορτάζεται στις 8 Σεπτεμβρίου. Είναι σταυροειδής με κεραμικά και θόλο 20 μέτρων με επιρροές επτανησιακής τέχνης. Ο θόλος είναι λίθινος όπως και η όλη οικοδομή, με τέσσερα μικρά παράθυρα στον τρούλλο. Η μονή αποτελεί ένα φυσικό εξώστη με εξαιρετική θέα στο Ιόνιο πέλαγος.

Η Μονή Αγίου Νικολάου Σπάτων είναι μοναστήρι που ιδρύθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα, από έναν καλόγερο της Μονής Παμμεγίστων Ταξιαρχών Αιγιαλείας και της οποίας αποτέλεσε μετόχι για αρκετά χρόνια. Γιορτάζει τρεις φορές το χρόνο·την 6η Δεκεμβρίου, ημέρα μνήμης του αγίου, την 10η Μαΐου πιο πανηγυρικά, την ημέρα δηλ. μετακομιδής του ιερού λειψάνου του Αγίου Νικο-

λάου από τα Μύρα Λυκίας της Μικράς Ασίας προς το Μπάρι της Ιταλίας, καθώς και κατά την εορτή της Πεντηκοστής. Το μοναστήρι αποτελεί σημαντικό ιστορικό και θρησκευτικό μνημείο και παράλληλα τοπόσημο της περιοχής, καθώς και πόλο έλξης πολλών προσκυνητών από την Αχα- ΐα, την Ηλεία και αλλού. Με αφορμή την εύρεση θαυματουργής εικόνας, που η λαϊκή παράδοση την τοποθετεί στα χρόνια της εικονομαχίας, χτίστηκε εκκλησάκι για τους προσκυνητές στις αρχές του 19ου αιώνα και αργότερα, το 1875, άλλο μεγαλύτερο στη θέση του. Σύμφωνα με την παρά- δοση Αχαιών και Ηλείων, οδοιπόροι κατευθύνονται προς το προσκύνημα του Αγίου την ημέρα της εορτής της παρόδου του λειψάνου.

Το Σαντομέρι, γνωστό και ως Σανταμέρι, είναι ένα χωριό που το σκεπάζει ο ίσκιος του βράχου από το βουνό Σκόλλις. Η θέση του επιβλητική, κόβει την ανάσα! Έχεις την αίσθηση πως ολόκλη- ρο το χωριό καλύπτεται από το θεόρατο βράχο. Ψηλότερα στο βουνό υπάρχει το ομώνυμο κά- στρο Σανταμέρι ή Κάστρο Σαιντ Ομέρ ή Κάστρο των Παλαιολόγων. Ήταν από τα ισχυρότερα κά- στρα, έλεγχε όλο τον Ηλειακό κάμπο και τα περάσματα για την Τριταία. Χτίστηκε το 1311 από τον Γάλλο άρχοντα Νικόλαο Γ ́ Σαιντ Ομέρ στον οποίο οφείλει και την ονομασία του, ενώ σε ενετικούς καταλόγους αναφέρεται με το όνομα Εντρόλκαμο. Γύρω από το κάστρο του Σανταμερίου ανα- πτύχθηκε μεγάλη πόλη που στην περίοδο ακμής της είχε 1.500 εστίες. Οι Βυζαντινοί είχαν προ- σπαθήσει πολλές φορές να εκπορθήσουν το κάστρο χωρίς ωστόσο να τα καταφέρουν. Το 1429 το κάστρο δόθηκε προίκα στον μετέπειτα αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, μαζί με αυτό του Χλεμουτσίου που ήταν αντικριστά, όταν παντρεύτηκε την Θεοδώρα (Μαγδαληνή Καρολίνα) Τόκου, κόρης του Λεονάρδου Τόκου. Το 1460 παραδόθηκε στους Τούρκους, οι οποίοι είχαν υπο- σχεθεί στους κατοίκους του να τους αφήσουν να φύγουν, αν το παραδώσουν. Ωστόσο, δεν κράτησαν την συμφωνία και οι περισσότεροι κάτοικοι ή σκοτώθηκαν ή πουλήθηκαν σκλάβοι. Σήμερα στην περιοχή διασώζονται τα τείχη του κάστρου, λείψανα πολλών κτιρίων και ερείπια βυ- ζαντινού ναού. Έξω από το κάστρο υπάρχει η ονομαζόμενη τοποθεσία Πατρινή όπου εκεί λένε οι ντόπιοι ήταν ο τάφος της Θεοδώρας Τόκου. Κάθε χρόνο στο χωριό Σανταμέρι πραγματοποιού- νται τα «Παλαιολόγεια», πολιτιστική εκδήλωση αφιερωμένη στον τελευταίο Αυτοκράτορα του Βυ- ζαντίου Κωνσταντίνο Παλαιολόγο.

Η Ιερά Μονή Μαρίτσης βρίσκεται κτισμένη στο όρος της Μώβρης και είναι γυναικείο κοινοβιακό μοναστήρι αφιερωμένο στην Αγία Μαρίνα που υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Πατρών και το οποίο εορτάζει κάθε χρόνο στις 17 Ιουλίου. Το σημερινό Μοναστήρι ανοικοδομήθηκε, στις αρχές του 18ου αιώνα, πάνω στα θεμέλια παλαιότερης μονής, ιδρυτής της οποίας φέρεται ο Θεόδωρος Β ́ Παλαιολόγος, το 1430 και βρίσκεται 1500 μέτρα δυτικά του χωριού. Με την παρέμβαση του Π. Π. Γερμανού, το 1819, η Μονή αναστηλώθηκε, μετά τις λεηλασίες και τις καταστροφές που είχε υποστεί το προηγούμενο έτος από τούρκικες επιδρομές.

Το Αιγυπτόκαστρο ή Γυφτόκαστρο ή Κάστρο της Άρλας ή Κάστρο της Φώσταινας είναι κάστρο- πύργος που διασώζεται έως σήμερα στην Αχαΐα. Θεωρείται το πιο καλοδιατηρημένο μεσαιωνικό κάστρο της Αχαΐας μετά από αυτό της Πάτρας. Βρίσκεται χτισμένο σε κορυφή χαμηλού λόφου, στην σημερινή θέση Ποταμιά, στα όρια της τοπικής κοινότητας Φλόκα, όπου υπάρχει ο μικρός οικισμός, Ζησιμαίικα. Δίπλα περνάει η επαρχιακή οδός προς Σαντομέρι. Το κάστρο είναι μια πο- λυγωνική κατασκευή με πύργους, πολεμίστρες και μία πύλη. Οι διαστάσεις του είναι 50m✖30m και διατηρείται σχεδόν σε πλήρες ύψος με την πιο σοβαρή κατακρήμνιση στην ανατολική πλευ- ρά, όπου υπάρχουν μεγάλες τρύπες στον τοίχο. Η τοιχοποιία αποτελείται από μικρούς, ακατέρ- γαστους λίθους με, κονίαμα και κεραμίδια, με περίπου 2 m πάχος τοιχώματος. Στο εσωτερικό, σήμερα, δεσπόζει μια μεγάλη δεξαμενή με μυτερό θόλο διαστάσεων περίπου 10m✖7m. Κατα- σκευάστηκε το 13ο αιώνα, πιθανότατα από τον Γκυ ντε Λα Τρεμουάιγ ή κάποιον από τους Αλλε- μάνους. Αναφέρεται σαν Κάστρο της Άρλας, επειδή η Άρλα είναι το κοντινότερο, ίσως και παλαι- ότερο, χωριό, αλλά σχετίζεται και με την ίδρυση της Φώσταινας.